سنجش سطح پایداری در مقیاس محلات شهری با استفاده از مدل جاپای بوم شناختی ( نمونه دو محله نوساز و کهن شهر سنندج)

تفکر توسعه پایدار، گسترش و پیشرفت عظیمی درتحقیق برای ابداع شاخص هایی که بتوانند در زمینه ارزیابی این مفهوم تصمیم گیرندگان و برنامه ریزان را به طور کلی و دانشمندان محیط زیست را به طور خاص یاری دهندباعث گردید. یکی از این شاخص ها که توجه بیشتری را در سطوح آکادمیک، سیاسی و آموزشی به خود جلب کرده است ارزیابی جاپای بوم شناختی است. از طرفی بررسی و شناخت وضعیت محلات و تنگناهای توسعه آنها به لحاظ پایداری و توسعه پایدار در شهرها، از مسایلی است که اخیراً در فرهنگ برنامه ریزی شهری مطرح شده، اما هنوز در کشور ما جایگاه آن به خوبی طرح نشده است.لذا هدف اصلی این تحقیق سنجش سطح پایداری در مقیاس محلات شهری با استفاده از رویکرد جاپای بوم شناختی می باشد.بدین منظور دو محله قطارچیان و ظفریه در شهر سنندج انتخاب شده و میزان پایداری آنها در سال 1391 مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی-توسعه ای بوده و با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و برداشت های میدانی انجام شده است.بنابراین ابتدا جاپای کاربری های عمده هر محله در بخش های مختلف جاپا(آب، برق، گاز و...) محاسبه شده و سپس با جمع نمودن این مقادیر، جاپای کلی محله محاسبه شده است.به منظور گردآوری اطلاعات مربوط به کاربری های عمده، پرسشنامه ای برای هر کدام از این کاربری ها تدوین شده و در میان آنها توزیع شده است.در مرحله دوم نیز تأثیر عوامل اجتماعی-اقتصادی بر جاپای بوم شناختی محلات قطارچیان و ظفریه، با استفاده از تحلیل های آماری مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج تحقیق نشان داد که محله قطارچیان در سال 1391 جاپایی برابر با 3956.364 هکتار جهانی(سرانه 10464مترمربع) و محله ظفریه نیز جاپایی برابر با 1130.697 هکتار جهانی(سرانه 9376مترمربع) را دارا بوده اند.در میان بخش های مختلف جاپا، مصرف غذا در هر دو محله بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده است.مقایسه سرانه جاپای بوم شناختی دو محله با سرانه ظرفیت زیستی کشور نشان داد که هر دو محله در سال 1391 دارای جاپایی بیشتر از سرانه ظرفیت زیستی کشور بوده و در نتیجه ناپایدارند.مقایسه جاپای محلات قطارچیان و ظفریه با استانداردهای ارائه شده توسط کشورهای اسکاندیناوی نیز نشان داد که محله قطارچیان با توجه به این استانداردها ناپایدار، اما محله ظفریه پایدار بوده است.در میان پارامترهای عوامل اجتماعی-اقتصادی نیز(سن، جنس، درآمد، سطح سواد، تأهل و تجرد) پارامتر درآمد بیشترین تأثیر را بر جاپای بوم شناختی دو محله در سال 1391 داشته است.